Boxeo en Bueu (II)

Ismael Otero

 Manuel García Pereira, no mundo do boxeo “MachínBarrena”, no primeiro e case único sitio onde foi pelexar fóra de Bueu foi á parroquia vilagarciá de San Xens de Bamio. Foran el e Ismael Otero, cada un na súa categoría. Ismael sendo máis xove que Bobby era de categoría superior. Gañaron, cada quen na súa categoría. Bobby gañou 10 pesos (de peseta) que repartiron para pagar os guantes e material que precisaban no “club” de boxeo. Ismael, que era moi xove pero moi musculoso, era o xefe.

Onde se adestraban e boxeaban era nunha casa[1] pegada á salga da Requisa na subida a Can do Penedo (á dereita, fronte ao antigo taller do Chisco).

Local: A casa era de Cachote o vello (¿?). Onde adestraban tiñan fotografías (de xornais e revistas) de boxeadores como Uzcudum, para eles ídolos do momento. Había unha pancarta que puña “CLUB GIMNASIO BOXEO”. Tiñan unha báscula de pesar o polbo que era de Manuela Rúa Piñeiro (avoa de Miguel Loira) que lle arranxara Ismael (pois estaba estragada). Para pelexar había que pesar cunha diferencia de 5 kg máis ou menos en cada categoría. Se pesabas 60 non podías pelexar cos de máis de 65 kg.

Manuel García 'Machínbarrena'

Eramos afeccionados. Facíamos como ‘pachangas’.       

Dos que participaban boxeando:

Xefe: Ismael Otero ‘O Chisco’

2º xefe: Manuel García Pereira.

Xuíz: Agustín González, de Nacidas

Outros:

- Pepe Méndez Gallego  (da Graña):  “era forte”

- Jaime Portela Bravo ‘Carraxón’ “era alto e limpo pegando, moi fino” (levaba a contabilidade na oficina de Apolinar). Pelexou con Bobby

- Jaime Blanco González ‘O Isleño’

- Servilio Buceta

Un día do Carme estaba programado un combate na Boca da Vereda (cruce Montero Ríos-Eduardo Vincenti) pero morreu D. Ramón Otero, pai de Ismael o día antes, polo que se suspendeu. No enterro foi unha banda de música.

Boxeador de Beluso

 Aos combates ía moito Misina a vella... Tiña dous barcos, un deles co nome do boxeador Maxbaer[2].

A xente pagaba a vontade para ver as veladas de boxeo. Cando a puxemos a 3 pesetas non foi ninguén.

Fóra do boxeo: Os Carreteiros de Beluso retaron un día a Ismael Otero “Ese matón que veña para acá”, e levaron unha tunda

Ring…. As veces como o chan era de sabre escavaban ao redor  para que o centro quedara un medio metro máis alto e así podía mirarse mellor.

Guantes e sacos de boxeo... comprábaos Ismael. Co que se sacaba, pagábanse.

O fillo de Cerviño, Toñito, irmán de Suso, era alto y rubio, y quería aprender a boxear. Pelexaron e como era dos Cans da Praia[3] o Bobby doulle unha tunda que o deixou marcado. Bobby tiña 16 anos e el tres ou catro menos. A consecuencia do cal o pai reclamaba “Ese fillo de Barrena, non ten corazón,…”

Logo meteuse a federación, veulle mirar as instalacións, pero había que pagar para federarse e o único que seguiu foi Ismael. Tivo un combate en Vigo que perdeu e en Pontevedra que gañou.

Bobby deixou porque foi para a Marina. Aínda que tamén boxeou unha vez, cando facía instrución na armada, cun rapaz de Canarias ao que gañou.

Segundo me conta Bobby, pelexaba moito pola fame... Na casa de Ismael tiñan pan de broa...

Casa - clube de boxeo na Banda do Río

 

 

 

Nota: Información obtida nunha charla que o 30 de marzo deste ano tivemos na da Viúda co amigo Manuel García Pereira “MachínBarrena”, hoxe coñecido como Bobby e a que agradezo a súa disposición para contar...

---

[1] Onde hoxe en día están os pisos de Can do Penedo, lindando co parque infantil da Banda do Río.

[2] Max Baer, campión de Peso Completo. Nados en Nebraska  co nome de Maximilian Adelbert. De talante simpático pero de grande agresividade no ring.

[3] Denominación que lle daban áos rapaces que vivían dende o río Bispo (a de Gabriel, hoxe hotel Incamar) ata comezar Pescadoira .

Lembrando o pasado... para non repetilo

O meu confidente, agora vai camiño dos 90 anos, está a falarme das actividades que realizaba nos seus tempos mozos. Sen pretendelo, mesturáronse anécdotas e vivencias co que se oía ou dicían caladamente. Algunhas coñecidas outras non tanto, pero sempre sorprendentes e de abraio impregnado coa dor.

Non fai falta explicación a estas expresións ou frases que cito coa maior precisión posible:

•  Os da Banda do Río eran comunistas. Pasaban polo concello e levaban unha tunda. Ao pai de Adolfo G..., grazas a Cerviño non lla deron.

•  Pedro da Ri... levaba unha pel de ovella por embaixo e cando lle pegaban ríase. Cando se deron conta déronlle unha malleira de verdade. Levárono nunha padiola.

•  A muller de Co... dicía : “cada ‘rojo que mata mi marido, comemos un pollo”.

•  Meu pai e o Méndez que andaban ao bou, cando ían ao mar ás dúas da mañá moitas veces escondíanse debaixo dunha gamela esperando a que marchara a Funeraria[1]  Os colgaban pola boca e tirábanos ao mar.

• Unha vez, Narciso Barreiro “O Borralleiro”, fillo de Chuco, irmán da avoa de Berto, estando traballando ao ‘molinete’ colleu un cambo de homes...

• Á avoa de Berto, cortáronlle o pelo...

Todo iso lembroulle a fame que pasara naqueles anos e para mitigala entre outras cousas:

• 
   Comíamos lagarto arnao (arnal); cun anzol o pescabamos e lle sacabamos a tripa e pel. Logo o asabamos nunha fogueira como os indios.

•  Íamos a unha veiga a coller espigas novas. Como a de Sra Antonia da Nogueira, que tiña o millo aínda novo, con leite. Sacabámoslle a espiga e comiámola e caía o leite pola goxa abaixo (púñaselle a cara de felicidade con só pensalo).

• Na de Pimentel (Pazo Stº Cruz) .... collíamos amarotes (amorodos).

---

[1] Nome que coloquialmente lle puxeron ao barco onde trasladaban a xente asasinada para tiralos ao fondo do mar e facelos desaparecer.

Antropoceno y cambio climático

 Con iso de seguirlle a pista ao furacán Danielle véñome de atopar cunha entrada en Meteored tempo.com  do físico Francisco Martín León co título dun libro de divulgación científica: “Antropoceno y cambio climático”.

 Ata aquí todo segundo o guión...  e ata verte a súa opinión con contundencia: “Este é un libro ameno, escrito con rigor científico, non doutrinario, no que exponse como fomos influíndo nos ciclos da natureza”. Case nada!

Para min a alegría foi dobre pois os seus autores están vencellados con Bueu por veciñanza e por aportar cultura do noso, pois asinaron xa no 2011 un artigo titulado “O calendario celta” na revista que publicaba a Asociación Cultural de Meiro “A lingua do corvo”. E Constantino  Armesto Ramón, un dos autores,  xa asinara outro na mesma revista dous anos antes e ata foi pregoeiro na festa do Millo corvo 2012.

Ao vivir en Bueu e ter un amplo e recoñecido labor no mundo da divulgación científica é polo que lle puxen unha entrada na miña páxina web como mostra de aprecio e agradecemento por todo o coñecemento que nos aporta.  

Non me estraña que o libro sexa froito dun Premio, neste caso VI Premio Internacional de Divulgación Científica Ciutat de Benicarló.  Digo que non me é raro ese procedemento de publicar xa que ao ser un excelente comunicador  do mundo da ciencia lle granxeou varios premios de renome neste eido: Premio Prisma Casa das Ciencias de A Coruña 1994,
Premi Europeu de Divulgació Científica Estudi General de la Universitat de València en 1999,
Premio de Narrativa Científica da Facultade de Física da Universidade de Santiago 2008,
Premi VAE
de narrativa científica de la Universsitat Estudi General 2008 etc.

Constantino Armesto

Bibliografía:

·         "Por los senderos de la ciencia" (1995)

·         "Supervivencia o suicidio: hacia el futuro de la humanidad" (2004)

·          "L'enigma de l'esfix" (O enigma da esfinxe)

·         "Un planeta blau" (Un planeta azul)(2008)

·         “Antropoceno y cambio climático” (2022)

… e decenas de artigos, contos de física, exposicións de diapositivas conxugando a ciencia-poesía, relatorios, charlas, etc.

 Cos tempos que corren, precisamos un bo libro  como este que se faga preguntas claras e mostre os camiños dos cambios  que o clima depara ao futuro da humanidade; creo que debemos telo moi en conta.

Parabéns aos autores!

2012- Constantino Armesto pregoeiro do Millo Corvo

 

A cruz da Esculca e os Sanmartín

A entrada de hoxe non pretende se novidosa senón lembrar un momento na historia local ao través duns protagonistas que case sempre quedan no anonimato.

A data podería ser hoxe, o día de Santiago, patrón que atrae como romeiros a Ermelo, dende hai séculos, a moita xente. Máis non, esta é dun domingo de 1954...

Pero a historia comeza catro anos atrás... O alcalde José Mª Massó García proponlle un esbozo dunha cruz, a Cesáreo Sanmartín Fontán, canteiro de Xeve casado en Bueu e de grande prestixio na profesión, para ver a posibilidade de esculpila. O reto foi aceptado polo Cesáreo Sanmartín e consistía nunha cruz de Santiago que dada a localización que tería e as grandes dimensións, algo máis de 7 metros de alta e 3 metros de brazos, esculpiríanse en pezas que se ensamblarían posteriormente arredor dun soporte de ferro central.

Árbore de Sanmartín Fontán e Josefa Cerviño

O custo da cruz estaría a cargo do propoñente, señor Massó, e colocaríase nun penedo no mesmo cumio da Esculca onde parece ser que con moita anterioridade houbera unha pedra ou cruz, linde dos coutos de Ermelo e Meiro. Pedra ou cruz que non estaba na tardiña do luns 13 de setembro de 1745 pois quedaría perfectamente recollida polo Frei Martín Sarmiento que a esas horas estaba no lugar para ver o solpor e o que rexistrou foi ”infinito mar, bocas das rías, rías, puntas etc.”[1] e pouco mais por estar anubrado.

Cruz que si foi citada o xoves 5 de xaneiro de 1797, nun Poder notarial dado polo cura de Bueu, José Benito Gutiérrez para que o defenderan nun preito, ante a demanda do Mosteiro de Poio por terreos que os querelantes consideraban de Ermelo. José Mª Estévez estima esta cita, do marco con cruz desaparecida da pena “das abesadas”, como a do lugar da Esculca.

Cardeal Quiroga Palacios en Bueu

Todo isto está ben, pero a data a lembrar puidera ser o domingo 28 de marzo[2] ou do 8 de agosto de 1954. Nas dúas datas hai referencias que sitúan ao Cardeal Quiroga Palacios achegándose á Esculca. Consecuencia desas achegas é o lousado do camiño de subida á Esculca e á mesma cruz dos Sanmartín.

Calquera que fora o motivo para encargar a cruz da Esculca alégranos que pertenza ao patrimonio de todos. Agora só faltaría recuperar a visión da paisaxe e, por que non, de paso refrescar tamén a memoria dos arguinas (canteiros) que a fixeron realidade.

Na foto adxunta están Cesáreo Sanmartín Fontán cos fillos que lle axudaron no labor de picado da pedra e montaxe da cruz: Jesús (o máis mozo), á súa dereita Francisco, logo Agustín e Antonio (sentado ao lado do pai).

Grazas polo traballo ben feito!

---

[1] Fr. Martín Sarmiento “Viaxe a Galicia (1745) na tradución de Carlos Castro Pinhao de Ed. Transmontes p.131,

[2] Dende febreiro dese ano estaba o cardeal a promocionar as 4 quendas de Misións no Alciprestazgo do Morrazo. En Bueu e nas súas parroquias (incluíndo Ons e Ermelo) foron do 20 ao 29  de marzo de 1954. Sinalar que o martes 11 de maio dese ano volveu pola zona e estivo na illa de Ons.